Codzienne decyzje konsumenckie mają realny wpływ na nasze otoczenie i przyszłość. Coraz więcej osób zwraca uwagę na etyczne aspekty swoich wyborów[1], wspierając organizacje, które łączą działalność biznesową z troską o lokalne społeczności. Przykładami takich inicjatyw są warszawskie przedsiębiorstwa społeczne. Ich działalność jest bardzo różnorodna – od zajęć jogi dostosowanych do osób ze specjalnymi potrzebami, przedstawień teatralnych dla osób w kryzysie bezdomności po restauracje zatrudniające niewidomych kelnerów i uchodźczynie. O tym, jak założyć lub wspierać podmioty ekonomii społecznej, można dowiedzieć się w ramach kampanii „ES jak SukcES”.
Wybory, które mają znaczenie
Codziennie podejmujemy dziesiątki wyborów konsumenckich, od tego, co zjemy na obiad, gdzie wypijemy kawę, co kupimy przyjaciołom na urodziny i jak będziemy spędzać wolny czas. Te wybory mają wpływ nie tylko na naszą codzienność, ale także na świat, w którym żyjemy. W ostatnich latach rośnie świadomość na temat etycznej konsumpcji, zwłaszcza jeśli chodzi o ekologię i ochronę środowiska[2]. Aby ratować planetę, wiele osób ogranicza jedzenie mięsa, rezygnuje z plastiku i kupowania ubrań w sieciówkach lub bojkotuje koncerny, które przyczyniają się do degradacji środowiska. Dobrze jest myśleć globalnie, ale warto pamiętać, że nasze wybory konsumenckie mają wpływ na poziomie regionu, miasta czy dzielnicy. Dlatego warto wspierać przedsiębiorstwa społeczne – organizacje, które stawiają na zarabianie pieniędzy w taki sposób, aby jednocześnie przynosić korzyści lokalnej społeczności. Zamiast działać wyłącznie w oparciu o maksymalizację zysków, stawiają na pierwszym miejscu dobro wspólne. Właśnie do podejmowania społecznie dobrych wyborów konsumenckich zachęca kampania ES jak SukcES, której celem jest zachęcenie do tworzenia nowych podmiotów ekonomii społecznej, a także zwiększenie ich roli w realizacji usług społecznych.
Dotrzeć do tych, którzy tego potrzebują
Przykładem przedsiębiorstwa skoncentrowanego na rozwiązywaniu lokalnych problemów jest Mandala Joga na warszawskim Muranowie. Celem szkoły jest to, aby praktyka jogi mogła być dostępna dla wszystkich, dlatego stawia na Szkoła oferuje zajęcia również osobom, które potrzebują specjalnej, dedykowanej praktyki ze względu na zły stan zdrowia, choroby przewlekłe, neuroatypowość czy zaburzenia psychiczne.
Zwiększanie dostępności to również misja warszawskiego Teatru Nowe Formy, który w swoich działaniach łączy przestrzeń sztuki, terapii i rozwoju osobistego. – Organizując spektakle, warsztaty oraz zajęcia dla różnych grup wiekowych, przyciągamy osoby, które mogą nie mieć łatwego dostępu do sztuki i rozwoju artystycznego. Budujemy więzi społeczne, pomagamy ludziom wyrażać siebie, rozwijać kompetencje komunikacyjne oraz radzić sobie z emocjami. Organizuje bezpłatne wydarzenia dla osób w spektrum autyzmu, dzieci z domów dziecka oraz młodych dorosłych w kryzysie bezdomności, a także dla wszystkich mieszkańców i mieszkanek Warszawy. Naszym celem jest stworzenie teatru, który odpowiada na realne problemy społeczne i emocjonalne, oferując widzom narzędzia do pracy nad sobą oraz przestrzeń do głębokiej przemiany – dodaje Rafał Pyka – mówi Rafał Pyka, prezes zarządu Fundacji Nowe Formy.
Miejsca pracy dla osób wykluczonych społecznie
W misję przedsiębiorstw społecznych wpisane jest nie tylko oferowanie wysokiej jakości produktów i usług, ale też wsparcie lokalnego rynku pracy. Podmioty ekonomii społecznej są transparentne w swoich działaniach i oferują uczciwe warunki pracy, zarówno dla swoich pracowników, jak i kontrahentów. Działają na rynku, starając się przede wszystkim odpowiedzieć na konkretny problem społeczny, jak np. brak pracy do osób z określonych grup społecznych. Zatrudniają osoby długotrwale bezrobotne, z niepełnosprawnościami lub osoby z innych marginalizowanych grup. W ten sposób tworzą zamknięte koło społecznego wsparcia poprzez pracę, a nie zasiłki czy opiekę
Jest tak w przypadku restauracji Different, przy placu Zawiszy, w której posiłek je się w całkowitej ciemności, będąc obsługiwanym przez niewidomych kelnerów. – Pracuje u nas kilkanaście osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i zawodowym. Dla tych osób praca u nas to szansa na normalność. Chcemy zaskakiwać, inspirować i edukować, zapewniając przy tym pełen komfort, świetne jedzenie i po prostu znakomitą atrakcję – mówi Anna Bocheńska-Wiatr, założycielka Different.
Inną nietypową opcją na warszawskiej mapie restauracyjnej, działającą w ramach ekonomii społecznej jest inicjatywa prowadzona przez Fundację Kobiety Wędrowne. Fundacja zajmuje się tworzeniem przestrzeni do rozwoju dla kobiet z różnych kultur, szczególnie migrantek i uchodźczyń, które chcą znaleźć swoje miejsce w polskim społeczeństwie, dając im pracę. – W ramach naszej restauracji nie chodzi tylko o zyski – chcemy tworzyć miejsce, które ma realny wpływ na życie kobiet i ich rodzin. Ekonomia społeczna pozwala nam zbudować środowisko, w którym nasze współpracowniczki mogą się rozwijać, zdobywać umiejętności, które pomogą im odnaleźć się na rynku pracy, a także odnaleźć pewność siebie i poczucie godności. Dzięki restauracji, którą prowadzimy, dajemy kobietom z różnych kultur przestrzeń do rozwijania się, a jednocześnie pokazujemy lokalnej społeczności, jak cenne jest otwarcie na inne tradycje, języki i zwyczaje. To nie jest zwykła praca – to budowanie zrozumienia i akceptacji – mówi Khedi Alieva, prezeska zarządu Fundacji Kobiety Wędrowne.
Ekonomia społeczna może być wyborem konsumenckim
O tym, jak założyć podmiot ekonomii społecznej lub wspierać ich funkcjonowanie można dowiedzieć się więcej w ramach kampanii społecznej „ES jak SukcES”. Celem kampanii jest popularyzacja idei ekonomii społecznej na Mazowszu, zachęcenie osób pracujących oraz szukających pracy do tworzenia nowych przedsiębiorstw społecznych oraz pokazanie, że alternatywna ścieżka kariery zawodowej jest możliwa. Kampania skierowana jest do osób zainteresowanych zmianą miejsca pracy, zdobyciem nowej pracy, osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów, studentów i studentek, młodych rodziców wracających na rynek pracy i osób 50+, często z niego wykluczonych. Więcej informacji i materiałów na stronie www.esjaksukces.pl.
Kampania powstała dzięki wsparciu finansowemu ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego. Organizatorami kampanii są Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Stowarzyszenie BORIS, Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Siedlce, Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Mazowsza Płockiego i Fundacja Fundusz Współpracy.
[1] EY Future Consumer Index – badanie dla Polski: Marzec 2023, www.ey.com/pl_pl/consumer-products-retail/ey-future-consumer-index-2023-swiadoma-konsumpcja
[2] tamże