Cukrzyca typu 2 to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób – eksperci szacują, że choruje na nią ponad 3 mln dorosłych Polek i Polaków. Jednocześnie oceniają, że grubo ponad pół miliona z nich nie wie, że ich organizm zmaga się już z tą chorobą. Dlatego zalecają, by raz do roku każdy mierzył glikemię na czczo, czyli oznaczał stężenie glukozy w surowicy krwi.
Badanie jest proste, bezpieczne i tanie; możemy prosić o zlecenie go swojego lekarza pierwszego kontaktu. Prawidłowa wartość poziomu glukozy we krwi to przedział 3,9–5,5 mmol/l (70–99 mg/dl). Poziom nieznacznie wyższy – 5,6-6,9 mmol/l może wskazywać na stan przedcukrzycowy, czyli stan pomiędzy zdrowiem a rozwojem cukrzycy w pełni. Ryzyko rozwoju cukrzycy u osób ze stanem cukrzycowym jest 3 do 10 razy wyższe niż u osób, które mają na czczo prawidłową glikemię.
W razie nieprawidłowej glikemii badanie należy powtórzyć. Jeśli po raz drugi okaże się nieprawidłowe, konieczna jest dalsza diagnostyka – m.in. test wchłaniania glukozy – oraz wdrożenie leczenia. Należy się wówczas udać do lekarza, by określił rodzaj terapii.
Cukrzyca należy do tych podstępnych chorób, które przez kilka lat mogą rozwijać się niezauważone, bo nie dają żadnych, albo dają skąpe objawy, które łatwo zlekceważyć (np. poczucie zmęczenia). Taki stan może trwać od 3 do 6 lat. To dlatego jest tak ważne, by korzystać z dostępnych tanich narzędzi wykrywania cukrzycy na etapie, na którym nie daje jeszcze objawów oraz – co najważniejsze – groźnych powikłań.
Kto powinien badać poziom glikemii na czczo?
Zgodnie z Zaleceniami Klinicznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego pomiar glikemii na czczo powinny robić co roku wszystkie osoby po 45. roku życia. A ponadto wszyscy, niezależnie od wieku, u których występuje przynajmniej jedna z poniższych cech:
- nadwaga lub otyłość (wskaźnik masy ciała ≥25 kg/m2 i/lub obwód w talii ≥80 cm [kobiety] lub ≥94 cm [mężczyźni]);
- cukrzyca występująca w rodzinie (u krewnych 1. stopnia);
- mała aktywność fizyczna;
- występowanie stanu przedcukrzycowego;
- przebycie cukrzycy ciążowej;
- urodzenie dziecka o masie ciała >4 kg;
- nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mm Hg lub przyjmowanie leków hipotensyjnych);
- dyslipidemia (stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein dużej gęstości <40 mg/dl [<1,0 mmol/l] i/lub triglicerydów >150 mg/dl [>1,7 mmol/l] lub leczenie hipolipemizujące);
- zespół policystycznych jajników;
- choroba układu sercowo-naczyniowego.
Wysoka glikemia – czas na działanie
Lekarz zaleci dokładne postępowanie, często także farmakologiczne, indywidualnie dobrane do pacjenta. Prof. Leszek Czupryniak z Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego podkreśla, że jednak „modyfikacja stylu życia niezmiennie pozostaje fundamentem leczenia cukrzycy, zwłaszcza cukrzycy typu 2”.
Chodzi o to, że tabletki niewiele dadzą, jeśli pacjent będzie źle jadł, nie dosypiał i nie zwiększy aktywności fizycznej. Ponieważ dieta powinna być dostosowana indywidualnie do pacjenta, warto w razie stanu przedcukrzycowego lub już cukrzycy skorzystać z konsultacji z dietetykiem. Ogólne zasady dla wszystkich to dieta zróżnicowana, z małą ilością tłuszczu (zwłaszcza zwierzęcego), z dużą ilością warzyw, z przewagą potraw gotowanych i pieczonych, a nie smażonych, unikająca cukru w każdej postaci.
Prof. Czupryniak zauważa, że jeszcze niedawno nie była należycie doceniona rola snu w leczeniu stanu przedcukrzycowego i cukrzycy. Tymczasem zła jakość snu w nocy oraz niedostateczna jego ilość mogą prowadzić do pogorszenia wyników leczenia. Istotną rolę w leczeniu cukrzycy odgrywa też umiejętność radzenia sobie ze stresem.
jw., zdrowie.pap.pl
Źródło: Czupryniak L.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczące postępowania w cukrzycy w 2022 roku – praktyka goni naukę. Med. Prakt., 2022; 4: 46–56
Raport PZH na temat cukrzycy w Polsce