Już pod koniec XIX wieku w Anglii zaczęli pojawiać się pierwsi osadnicy z Polski, którzy emigrowali w poszukiwaniu lepszego bytu i pracy. W tym okresie Wielką Brytanię zamieszkiwało około 2 tys. Polaków. Następny, znaczny napływ ludności z naszego kraju nastąpił w trakcie drugiej wojny światowej. Londyn stał się stolicą polskiej emigracji wojennej. Po wojnie liczba Polaków wciąż rosła osiągając poziom 94 tys.
Dnia 1 maja 2004 roku Wielka Brytania wraz ze Szwecją i Irlandią całkowicie otworzyły swój rynek pracy dla imigrantów z nowych państw Unii Europejskiej. Wielka Brytania stała się jednym z głównych kierunków emigracji Polaków. Już w 2004 roku liczba Polaków tam przebywających wyniosła 150 tys., a w 2005 roku podwoiła się i osiągnęła poziom 340 tys. Co ciekawe jeszcze przed otwarciem granic dużo osób wyjeżdżało do Wielkiej Brytanii i pracowało „na czarno”. O wyborze tego kraju decydowała w głównej mierze znajomość języka oraz wysokie zarobki. Emigrowali głównie ludzie młodzi w wieku produkcyjnym, część z nich początkowo wyjechała w celach edukacyjnych i zdecydowała się na pozostanie w tym kraju na stałe. Obecnie, jak wynika z danych GUS, na terenie Wielkiej Brytanii mieszka około 642 tys. naszych rodaków. Według nieoficjalnych danych jest ich tam nawet 1 mln.
Wynagrodzenia Polaków w Wielkiej Brytanii
Polacy najczęściej podejmują pracę w przemyśle (25%), hotelarstwie (20%) i budownictwie (8%). Znaczna część osób wykonuje również prace w edukacji i administracji (5%). Do Wielkiej Brytanii wyjeżdża też coraz więcej lekarzy. W ochronie zdrowia i pomocy społecznej pracuje około 7% emigrantów z Polski.
Minimalna stawka godzinowa w ojczyźnie Szekspira dla osób, które ukończyły 21 lat wynosi 6,50 GBP brutto na godzinę. Od października 2015 roku płaca minimalna w tej grupie wiekowej wzrośnie do 6,70 GBP na godzinę. Nieco niższa stawka jest wyznaczona dla osób od 18. do 21. roku życia – 5,13 GBP na godzinę. Najmłodszych pracowników, w wieku 16-17 lat obowiązuje płaca minimalna w wysokości 3,79 GBP na godzinę. Osobna stawka godzinowa jest wyznaczona dla praktykantów – 2,73 GBP.
Średnie wynagrodzenie Polaków, którzy pracowali w Wielkiej Brytanii w 2012 roku wyniosło 1 300 GBP, czyli około 6 711 PLN netto. Według danych Narodowego Banku Polskiego Polacy, którzy przebywali na terenie Wielkiej Brytanii krócej niż rok zarabiali przeciętnie 1 000 GBP netto miesięcznie. O 200 GBP więcej zarabiali ci, którzy przebywali na „Wyspach” od 1 do 3 lat. Najwyższe wynagrodzenia otrzymywali pracownicy z Polski, którzy zdecydowali się pozostać w Wielkiej Brytanii na stałe. Przeciętnie zarabiali 1 400 GBP netto miesięcznie, czyli około 7 228 PLN netto (po średniorocznym kursie z 2012 roku).
Wynagrodzenia na różnych stanowiskach
Znaczna część Polaków pracuje w budownictwie (8%). W Wielkiej Brytanii w tej branży wymagane jest posiadanie karty CSCS (Construction Skills Certification Scheme), która określa specjalizację i poziom doświadczenia pracowników budowlanych oraz potwierdza znajomość przepisów BHP. To właśnie poziom doświadczenia jest kluczowym czynnikiem, który wpływa na wysokość wynagrodzenia tych osób. Oprócz tego kandydaci muszą posiadać kartę NIN (National Insurance Number), czyli kartę z numerem ubezpieczenia i numer UTR, czyli identyfikacji podatkowej. Ogłoszenia o pracę zazwyczaj zawierają widełki, kwota jest doprecyzowana podczas rozmowy z zainteresowanym, po uwzględnieniu poziomu specjalizacji i doświadczenia. Pracownicy ogólnobudowlani otrzymują od 80 do 110 GBP brutto dziennie (65-85 GBP netto dziennie).Podobnych wynagrodzeń mogą oczekiwać dekarze. Cieśla szalunkowy może zarobić nawet 11-18 GBP brutto na godzinę, przy ośmiogodzinnym dniu pracy dostaje od 88 do 144 GBP brutto. Duże rozpiętości są pomiędzy kwotami jakie może otrzymać stolarz. Zarobki w tym zawodzie w Wielkiej Brytanii wahają się od 60 do 120 GBP brutto dziennie. Podobnie jak w przypadku pracowników budowlanych. Wysokość ich wynagrodzenia w głównej mierze zależy od doświadczenia, specjalizacji i poziomu znajomości języka.
Stawki pracowników wszelkiego rodzaju fabryk zaczynają się od minimum (6,50 GBP na godzinę) osiągając nawet 10 GBP na godzinę. Wynagrodzenie pracowników produkcyjnych uzależnione jest od procesu, w którym biorą udział oraz doświadczenia. Często znaczenie ma również poziom znajomości języka. Jednak w fabrykach w Wielkiej Brytanii pracuje wielu Polaków, którzy nie znają języka angielskiego. Co więcej, nie mają problemów komunikacyjnych z przełożonymi bo zawsze znajdzie się ktoś, kto zna język kraju emigracji i przekaże polecenia kadry zarządzającej. Zdarza się, że niepotrzebne jest pośrednictwo na linii pracownik – kierownik, gdyż często przełożeni polskich pracowników są również Polakami.
Wysoki odsetek Polaków pracuje w opiece nad osobami starszymi i dziećmi oraz służbie zdrowia. Praca w opiece może przybierać różne formy. Pierwsza z nich to „live-in” – oznacza zamieszkanie z podopiecznym. Tacy opiekunowie zarabiają od 60 do 80 GBP brutto dziennie. Najczęściej pracują 7 dni w tygodniu. W zależności od umowy z pracodawcą mają oni tydzień przerwy po 3 lub 4 tygodniach pracy lub 2 tygodnie wolnego po dwóch miesiącach pracy. Minusem takiej działalności jest konieczność całodobowej opieki, natomiast plusem jest to, że opiekun nie ponosi kosztów zakwaterowania mieszkając z podopiecznym. Drugim wariantem jest „live-out”, czyli praca z dojazdem do domu, pomoc w codziennych czynnościach i dotrzymywanie towarzystwa. Płace w tym systemie opieki wahają się od 7 do 9 GBP na godzinę. Podobne stawki obowiązują opiekunów osób starszych, pracujących w domach opieki. Znacznie więcej mogą zarobić pielęgniarze i pielęgniarki. Pielęgniarka ogólna zarabia od 12 do 19 GBP na godzinę, pielęgniarka chirurgiczna, operacyjna, anestezjologiczna czy z inną niszową specjalizacją, dużym doświadczeniem i bardzo dobrą znajomością języka angielskiego może zarobić nawet do 26 GBP za godzinę.
Polacy coraz częściej zajmują stanowiska administracyjne i specjalistyczne. Na tych stanowiskach ich wynagrodzenie jest równorzędne z tym, które otrzymują obywatele Wielkiej Brytanii.
Wydatki związane z życiem
Polacy mieszkający w Wielkiej Brytanii w 2007 roku na wydatki związane z życiem wydali 46% swojego wynagrodzenia. Wydatki te są ponoszone na wyżywienie, mieszkanie, transport, odzież, kulturę, rozrywkę, zdrowie jak i wszelkie inne towary i usługi. W 2010 roku Polacy przeznaczyli już średnio o 1 p. p. więcej. W 2012 roku na codzienne potrzeby wydali 49% swojego wynagrodzenia. Więcej wydają, Ci którzy w Wielkiej Brytanii postanowili osiąść na stałe. Często kupują domy i zaciągają kredyty, co zwiększa ich wydatki. Co więcej, nie żyją z dnia na dzień i nie starają się jak najwięcej zaoszczędzić. Polacy, którzy traktują swój wyjazd jako rozwiązanie tymczasowe chcą jak najwięcej odłożyć i przywieźć pieniądze do Polski. Znaczny odsetek tych osób już w trakcie pracy w Wielkiej Brytanii przesyła część wypłaty rodzinie, która została w ojczyźnie.
Państwo socjalne
W Wielkiej Brytanii państwo oferuje szereg zasiłków takich jak: dla bezrobotnych, w związku z niskimi dochodami, na dziecko, zapomogi mieszkaniowe.
Zasiłek dla bezrobotnych „Jobseeker’s Allowance” przeznaczony jest dla osób, które są bez pracy lub pracują mniej niż 16 godzin tygodniowo. Aby dostać taki zasiłek należy być zdolnym do pracy i móc ją podjąć w każdej chwili, nie osiągnąć wieku emerytalnego i przepracować w trybie ciągłym 12 miesięcy przed utratą pracy. Wyróżnia się dwa rodzaje zasiłku:
1. zasiłek dla bezrobotnych – Contribution-based Jobseeker’s Allowance:
• osoby 16-24 lat – maksymalnie 56,80 GBP tygodniowo,
• osoby 25 lat i więcej – maksymalnie 71,70 GBP tygodniowo.
2. zasiłek w związku z niskimi dochodami – Income-based Jobseeker’s Allowance:
• osoby samotne poniżej 25 lat – maksymalnie 56,80 GBP tygodniowo,
• osoby samotne w wieku 25 lat i więcej – maksymalnie 71,70 GBP tygodniowo,
• małżeństwa lub związki partnerskie – maksymalnie 112,50 GBP tygodniowo,
• samotni rodzice (poniżej 18. roku życia) maksymalnie 56,80 GBP tygodniowo,
• samotni rodzice (powyżej 18. roku życia) maksymalnie 71,70 GBP tygodniowo.
Wysokość zasiłku może być niższa jeżeli pracuje się w niepełnym wymiarze pracy i pobiera wynagrodzenie. Do obliczenia wysokości zasiłku brana jest pod uwagę również wysokość oszczędności. Jeżeli zaoszczędzona suma przekracza 6 tys. GBP to kwota zasiłku jest pomniejszana. W przypadku gdy oszczędności przekraczają 16 tys. GBP osoba ta nie ma prawa do zasiłku.
Premier Wielkiej Brytanii David Cameron walczy o zmianę systemu zasiłków. Chce je ograniczyć dla imigrantów. Są to plany dalekosiężne, ale już od dawna słychać oburzenie Brytyjczyków, którym nie podoba się, że Polacy pobierają też zasiłki na swoje dzieci mieszkające w Polsce, co jest zgodne z prawem brytyjskim. Wystarczy mieć legalna pracę i dopełnić wszystkie formalności. Na pierwsze dziecko przysługuje 20,70 GBP tygodniowo, a na każde następne 13,70 GBP. Zasiłek przysługuje do ukończenia 16. roku życia przez dziecko lub nawet po 18. roku jeżeli dziecko pobiera naukę w pełnym wymiarze czasu.
Ewelina Jurczak
Sedlak & Sedlak
Zapraszamy do Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń!