Kontrola podatkowa – te dwa słowa u niejednego przedsiębiorcy powodują przyśpieszone bicie serca. Czym jest audyt podatkowy i dlaczego warto go przeprowadzić w firmie drobiazgowo wyjaśnia Izabela Kasperkowiak, w kolejnym eksperckim tekście z cyklu „Akademia Podatków 8tax”.
Pomimo tego, że wydaje się nam, iż nasze rozliczenia są prawidłowe, to pewności nie mamy i pojawia się obawa o to, że jednak jakieś nieprawidłowości mogą się znaleźć. Niestety ich skutki mogą być dla przedsiębiorcy dotkliwe. Przykładowo, gdy organ podatkowy odnajduje u nas nieścisłości w rozliczeniach w zakresie podatku od towarów i usług, to musimy dopłacić tzw. sankcje w podatku VAT wynoszące 20%, 30% albo nawet 100% nieprawidłowo rozliczonego podatku VAT.
Czy możliwe jest zabezpieczenie się przed tym uczuciem niepewności? Odpowiedź brzmi TAK. Receptą na to jest instrument o nazwie audyt (przegląd) podatkowy.
Audyt podatkowy w teorii i praktyce
Zakres przedmiotowy i forma przeglądu uzależnione są między innymi od specyfiki działalności biznesowej podmiotu oraz złożoności przeprowadzanych przez niego transakcji.
Przykładowo, możemy sobie wyobrazić przeprowadzenie audytu w takich obszarach jak:
- Weryfikacja rozliczeń podatkowych w zakresie wybranych tytułów zobowiązań podatkowych (podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług, podatek od nieruchomości). Dla przykładu: zamierzamy złożyć wniosek o zwrot podatku VAT. Wiemy, że przyjdzie do nas kontrola, aby sprawdzić, czy kwota zwrotu jest uzasadniona. Wiemy również, że gdy kontrolujący stwierdzą błędy, to pewnie trzeba będzie dopłacić tzw. sankcje w podatku VAT, a i zwrot podatku się przesunie. Rozwiązaniem jest zamówienie kontroli na życzenie, czyli przed kontrolą urzędu, skontrolowanie swoich rozliczeń przez niezależnych ekspertów;
- Diagnoza ryzyk w odniesieniu do wybranych segmentów działalności jednostki, np. sprzedaż, zakupy, gospodarka rzeczowym majątkiem trwałym. Jako przykład takiego ryzyka można wskazać: błędne udokumentowanie transakcji („puste” faktury), nieprawidłowa kwalifikacja wydatku jako kosztu podatkowego, brak prawa do odliczenia podatku VAT z faktury wystawionej przez podmiot niebędący czynnym podatnikiem VAT, nieopodatkowanie określonych operacji, np. nieodpłatnie otrzymanych rzeczy i praw na gruncie podatku dochodowego;
- Ocena prawidłowości kwalifikacji podatkowej i rozliczenia określonych operacji, np. transakcje z jednostkami powiązanymi, transakcje kapitałowe (w tym: aporty, połączenia), rozliczenie projektu inwestycyjnego, rozliczenie produkcji, zakupy usług niematerialnych. Przykładowo, przeprowadziliśmy w poprzednich latach operację restrukturyzacyjną (np. dotyczącą zmian kapitałowych i znaków towarowych), której skutki mają wpływ na bieżące rozliczenia podatkowe. Zastanawiamy się, czy nowe przepisy mają wpływ na bieżące rozliczenia w kontekście przeprowadzonych w innych latach podatkowych operacji gospodarczych? Bez negatywnych konsekwencji możemy się upewnić, czy bieżące rozliczenia nie budzą wątpliwości, a jeśli je budzą, to co zrobić, aby spać spokojnie? Receptą na to może być przegląd podatkowy;
- Weryfikacja kontrahentów pod kątem istnienia podejrzenia nieświadomego uczestnictwa w procederze oszustwa podatkowego bądź też analiza transakcji w zakresie ryzyka nadużyć i identyfikacji transferów niezgodnych z prawem (audyt śledczy). W ostatnim czasie coraz popularniejsze stają się właśnie tzw. audyty śledcze. Wynika to przede wszystkim z odkrywanych przez urzędników tzw. karuzel podatkowych, w których mogą uczestniczyć niczego nieświadome podmioty.
Jakie mam z tego korzyści?
Przygotowanie do kontroli podatkowej
Audyt podatkowy to przede wszystkim kluczowy element przygotowania się podatnika do ewentualnej kontroli. Niezwykle cenne w tym zakresie może okazać się doświadczenie osób realizujących audyt w obsłudze kontroli podatkowych. Praktyka w tym obszarze pozwala skoncentrować się na zagadnieniach, które stanowią szczególny przedmiot zainteresowania organów podatkowych i odpowiednio przygotować się na ich weryfikację przez kontrolujących.
Wpływ na wynik finansowy i cash flow
Nie zapominajmy, że rozliczenia podatkowe mają realny wpływ na generowane przez przedsiębiorstwo przepływy pieniężne oraz jego wynik finansowy. Implementacja przemyślanej strategii biznesowej uwzględniającej sferę podatkową pozwala wygenerować wymierne korzyści w tym zakresie. Stąd, też, audyt podatkowy to w istocie jedno z narzędzi optymalizacji biznesowej przedsiębiorstwa.
Dyskusja i dzielenie się wiedzą
Przeprowadzenie przeglądu podatkowego to przede wszystkim stworzenie możliwości dyskusji i bieżącego wyjaśniania wątpliwości co do rozliczenia i kwalifikacji podatkowej operacji gospodarczych. Ścisła współpraca osób przeprowadzających audyt ze służbami finansowo-księgowymi przedsiębiorcy zapewnia efektywność i skuteczność audytu podatkowego.
Przegląd podatkowy to również możliwość update’u wiedzy podatkowej z uwzględnieniem aktualnej linii interpretacyjnej i orzecznictwa, jak również wsparcie w przygotowaniu się do nadchodzących zmian podatkowych.
Wsparcie multidyscyplinarne
W praktyce w realizację procedur w ramach audytu podatkowego zaangażowane są zespoły składające się ze specjalistów z dziedziny podatków, rachunkowości oraz prawa, co pozwala na kompleksową ocenę weryfikowanych zagadnień. Pamiętajmy, że księgi rachunkowe stanowią element ksiąg podatkowych, stąd rzetelnie prowadzona ewidencja księgowa stanowi bazę dla rozliczeń podatkowych. W zakresie, w jakim ma to wpływ na kwalifikację podatkową oraz ocenę ksiąg rachunkowych pod kątem ich rzetelności, doradca oceni również prawidłowość rozliczenia operacji dla celów księgowych i zapewni wsparcie w przypadku wątpliwości.
Praktyczne podejście
Przegląd, nie stanowi wyłącznie teoretycznej analizy zidentyfikowanych zagadnień, ale jego głównym celem jest też znalezienie rozwiązań pozwalających na wyeliminowanie lub ograniczenie stwierdzonych nieprawidłowości oraz ryzyk podatkowych.
Audyt podatkowy i co dalej
Rekomendacje przedstawione przez doradcę w efekcie audytu podatkowego to baza dla dalszej współpracy na etapie wdrażania poszczególnych rozwiązań. Dotyczy to przykładowo: przygotowania, bądź uzupełnienia dokumentacji (np. umowy, procedury wewnętrzne), przeszkolenia działów merytorycznych, opracowania schematów rozliczenia określonych transakcji, przygotowania wniosku o interpretację indywidualną lub szczegółowej opinii, sporządzenia dokumentacji cen transferowych, bieżących konsultacji itd.
Autor: Izabela Kasperkowiak, Biegły Rewident 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o
Partner cyklu 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o